Bir üniversite odasında başlayan proje 900 milyon kullanıcısı bulunan bir sosyal paylaşım devine dönüştü. Evet, Facebook kendi alanında bir fenomen olmayı başardı ve bunun meyvelerini bugün yapılan halka arz ile toplayacak da...

Ancak dünyayı sosyal ağlarla tanıştıran firma Facebook değildi. Birçok site bir zamanlar bu alana el atmış ve çok ses getirmişti. Peki neden başarıları kalıcı olmadı?

Bazıları finansal destek bulamadığı için yere çakıldı, kimisi gerekli parayı sağlamasına rağmen kendilerini satın alan firmaların hamleleriyle çöktü.

Ancak bu sitelerin Facebook'un büyüme hızıyla rekabet edememesinin belki de en önemli nedeni zamanlama idi. Bugün internet, daha güçlü, daha hızlı ve daha kalabalık. İnsanlar iletişim kurmak, para kazanmak ya da eğlenmek için internet bağlantılarına güveniyor.

Belki diğer sitelerin palazlanması için bu şartlar henüz tam oluşmamıştı diyebiliriz.

Bu haberde, Facebook'tan önce var olan sosyal ağlara göz atalım. Unutmamak gerek, bugün Facebook'un durduğu yerde onlar da olabilirdi.

1. AOL

90'larda birçok kullanıcı için internet AOL demekti. Sohbet odalarından, messenger hizmetine kadar AOL internet denen meretin merkeziydi.

Şirket dönemin popüler tarayıcısı Netscape'i ve müziğin kalbi Winamp'i satın aldı. AOL Web 1.0'ın kralıydı.

Ancak şirketin 2001 yılında Time Warner ile birleşme kararı felaketle sonuçlandı. Tarihteki en kötü anlaşmalardan biri olarak kabul edilen birleşme ile AOL tacını sonsuza kadar devretti.

2. GeoCities

GeoCities bir web hosting hizmeti olarak kuruldu. Kullanıcılar benzer ilgi alanlarıyla ilgili sayfalar oluşturabiliyordu.

Site zirvedeyken Yahoo tarafından 3 milyar dolara satın alındı. Sitenin para kazanması mümkün olamadı. Yahoo da en iyi becerdiği işlerden birini yaparak 2009 yılında GeoCities'i kapattı.

3. SixDegrees.com

Herkesin birbirine 6 altı derece yani 6 tanıdık uzaklıkta olduğu fikrinden yola çıkan SixDegrees.com ilk sosyal ağlardan biriydi. Kullanıcılar arkadaş ve aile listesi oluşturabiliyor, arkadaşlık daveti gönderebiliyordu.

1 milyon üyeye ulaşan site NADP ile ortaklık yaptı. Para kazanma modelini geliştiremeyen site 2001 yılında kapandı. Sonradan tekrar açılan SixDegrees.com şu an sadece eski üyelerine hizmet veriyor.

4. Friendster

Bir zamanların 1 numaralı sosyal ağı olarak kabul edilen Friendster, kullanıcılarına diğer üyelerle iletişim kurma ve içerik paylaşma imkanı veriyordu. Açıldıktan sonra birkaç ay içinde 3 milyon kullanıcıya ulaştı.

Google'ın 30 milyon dolarlık yatırım teklifini kabul etmeyen kurucu Jonathan Abrams farklı yatırımcılara yöneldi. Bu karar onlara çok pahalıya patladı. Sitenin düşüşü Silikon Vadisi'nin gördüğü en hızlı çöküşlerden biriydi. Site taleple başa çıkamadı, sunucular dayanamadı. Site 2004 yılında MySpace'in gölgesinde kaldı.

Friendster 2011 yılında Asya'da genişleme politikası izledi, kendisini sosyal oyun platformu olarak konumladı. Bugün kullanıcılarının yüzde 90'ından fazlası Asya'da bulunuyor.

5. MySpace

2003 yılında Friendster'daki potansiyeli gören girişimciler, sitenin altyapısının eksik olduğunu düşünüyordu. MySpace, bu nedenle hem finansal destek hem de yetkin bir programcı ekibi ile yola çıktı ve hızla büyümeye başladı.

2006 yılında NewsCorp MySpace'i 580 milyon dolar karşılığında satın aldı. 2007 yılında değeri 12 milyar dolara yükseldi.

Site Facebook'un yükselişi ile eş zamanlı olarak 2008 yılında gerilemeye başladı. Reklam gelirleri düşmeye devam etti, site yeni fikirler geliştiremedi ve 2009 yılında düşüş, çöküşe dönüştü.

Site, Specific Media tarafından 35 milyon dolara satın alındı. Şimdilerde yeni sahibi Justin Timberlake ile küllerinden doğma mücadelesi veriyor.

6. Second Life

Second Life 2003 yılında kuruldu. Site kullanıcıların sanal bir kişilik yaratıp birbirleriyle etkileşime geçmesini sağlıyordu.

2011 itibariyle sosyal ağın 1 milyon aktif kullanıcısı bulunuyordu. Second Life Facebook'un direkt rakibi olmasa da insanların sanal kişilikleri ile yaşamasına yol açacak kadar popüler oldu. İşinden ayrılanlar, sanal yaşamda gerçeğinden daha mutlu olanlar sitenin bir internet kültü haline gelmesini sağladı.

Ancak sitenin hızlı büyümesine sunucular karşılık veremedi.

7. Orkut

Orkut, Google tarafından 2004 yılında sessiz sedasız geliştirildi. Merkezi California'da olmasına rağmen Orkut bugün halen Brezilya'daki en popüler sosyal ağlardan biri olma özelliğini koruyor.

Site Brezilya, Hindistan ve Estonya'da çok popüler oldu. 2010 yılında Estonya ve Hindistanlı kullanıcılar Facebook'a kaydı. Şirket operasyon ve yönetimini Brezilya'ya taşıma kararı aldı. Bugün Orkut'un 66 milyon kullanıcısı bulunuyor.