Teknoloji tarihinin en büyük halka arzlarından biri geçtiğimiz cuma günü gerçekleşti. Facebook 38 dolarlık hisse fiyatıyla borsaya açıldı, ancak işlerin iyi gittiğini söylemek güç. Halka arzın ilk gününde hisse satışının ana organizatörü Morgan Stanley'nin milyonlarca dolarlık alımlarıyla açılış fiyatının üstünde kalan Facebook kağıtları, ikinci gün yüzde 12 değer kaybetti.

Sadece iki gün geçmesine rağmen herkes şimdiden merak etmeye başladı:

Facebook gibi başarılı bir projenin hisseleri neden jet hızıyla düşüyor?

Bir kere şunu söylemek gerekir. Analistler Facebook hisselerindeki gerilemenin devam edeceğini düşünüyor. Geride bıraktığımız iki günlük düşüşün ise birçok nedeni var. Nasdaq sistemindeki teknik hatalar, son dakikada hisse fiyatının yükseltilmesi, büyük yatırımcıların talep kanadındaki isteksizliği gibi. Ancak en büyük neden olarak Facebook'un 100 milyar dolar etmemesi gösteriliyor.

Ne yazık ki hisse fiyatı belirlemek bir bilim dalı değil. Facebook gibi şirketler söz konusu olduğunda bu bir sanata dönüşüyor. Amaç şirkete olabildiğince çok kazandırmak. Ancak eğer hisse işlem gördüğü ilk gün yükselirse, "hisse fiyatı daha yüksek olabilirdi" endişesi oluşuyor. Şirket parayı masada bırakmış gibi hissediyor. Hisseler düşerse de herkes para kaybediyor, getirdiği utanç da yanlarına kar kalıyor.

Facebook'un durumu da ikinci seçeneğe yakın. Çünkü yatırımcılar ve analistler Facebook'un 104 milyar dolarlık değerini gerçekçi bulmuyor. Söz konusu düşünce şirketin bir gün o değere ulaşmayacağı anlamına gelmemekte. Ancak piyasalar bugünkü duruma bakıyor.

2011 yılının rakamlarına bakarsak; Facebook'un 38 dolarlık hisse fiyatının fiyat/kazanç oranı Google'ın 4 katı büyüklüğünde. Ve Google'ın gelir ve kar rakamları Facebook'u 10 katlamış durumda.

Tabii ki Facebook'un bir başarı hikayesi olduğu gerçeği yadsınamaz. 900 milyon kullanıcı var, bunların yarısından çoğu her gün siteye giriş yapıyor, saatlerini bu platform üzerinde harcıyor. Bu kullanıcı bağlılığı, reklamverenlerin de çok ama çok arzu ettiği bir durum. Ancak yatırımcılar bu geniş kullanıcı tabanıyla Facebook'un daha fazla gelir etmesi gerektiğini düşünüyor. Bu ortamda General Motors'un 10 milyon dolarlık reklam bütçesini geri çekmesinin de Facebook'un çok işine gelmediğini eklemek gerekiyor.

NASDAQ HATASI

Facebook halka arzın ilk gününde büyük "talihsizlikler" de yaşadı. Nasdaq'tan kaynaklanan hatalar Facebook hisseleri işlem görmeye başladığında satın alım komutlarının gecikmesine ve iptal edilmesine neden oldu. Bu nedenle Facebook halka arzın getirdiği olumlu hava ve momentumdan hiç faydalanamadı neredeyse.

HİSSE FİYATI

Halka arz fiyatını son anda yükseltme kararı da süreçte olumsuz rol oynadı. Daha önce 24-35 dolar arası olması beklenen hisse fiyatı 38 dolara çıkarıldı, arz edilecek hisse miktarı da son dakikada artırıldı.

Küçük yatırımcı için daha fazla hisse satılması yüksek talebi ifade ediyor olabilir. Ancak iç yatırımcıların daha yüksek fiyattan istifade ederek hisse satma fırsatı kolladığını da unutmamak gerekiyor.

GELİR AZALMASI

Facebook'un önündeki en büyük sorun gelirlerindeki azalma. Piyasaların en az yan yana görmek istediği iki kelime gelir ve azalma. Facebook'un ilk çeyrek rakamları geçtiğimiz yıla göre yüzde 45 büyüdü. Ancak 2011'in son çeyreğine göre yüzde 55 geriledi.

Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, Google'ın gelirleri Facebook'un 10 katı büyüklüğünde. Ve arama motorunun Facebook gelirlerinden daha çok nakit parası bulunuyor. Bu nedene yatırımcılar Facebook'a Google'ın yarısı kadar değer biçilmesini kabul etmiyor.

PEMBE TABLO

Facebook için bardağın yarısının dolu olduğu konular da var.

1- Kullanıcılarını paraya çevirmeye yeni yeni başlıyor.

2- Milyar dolarlık gelirler getirecek yeni ürünler çıkarabilecekleri bir yapı mevcut.

3- Yakın zamanda 2-3 milyar toplam kullanıcıya ulaşacaklar.

KARA TABLO

Bu pembe tablonun içinde de bazı karanlık noktalar bulunuyor.

1- Sitenin business patronu Sheryl Sandberg 4 yıldır bu görevi sürdürüyor. 4 yıl 100 milyonlarca kullanıcıyı paraya çevirememek için oldukça uzun bir süre.

2- Zuckerberg'ün sitenin sosyalleşme hedefine business tarafından daha fazla önem verdiği düşünülüyor. Durum öyle olmasa da yatırımcıların fikri bu yönde.

3- Siteye yeni katılacak 2 milyar üye parasal açıdan ilk 1 milyar üye kadar değerli değil. Dünyanın en zengin insanları zaten Facebook üyesi. Ve reklam verenler onlarla ilgileniyor.

Kısaca, Facebook kimseye nasip olmamış geniş kullanıcı tabanından ivedilikle gelir elde etmeye başlamalı. Aksi halde 100 milyar dolarlık şirket olma macerası oldukça kısa sürecek.